ښنځې یا چنجکۍ (بیخ کته) څه شی دی؟
ښنځې (بیخ کته) څه شی دی؟
ښنځې، چې ځینې وختونه ورته فورونکل هم ویل کېږي، د پوستکي د ویښتو فولیکول ژور باکتریايي انتان دی. دا حالت د ویښتو فولیکول ژورې برخې ته د باکتریا د ننوتلو له امله رامنځته کېږي.
د ښنځې ځانګړتیاوې څه دي؟
ښنځې عموماً د پوستکي پر سطحه د یو یا څو سره، حساس، پورته او چرک ډک دانې په بڼه څرګندېږي. دا دانې معمولاً د ویښتو فولیکول په شاوخوا کې متمرکز وي، او د وخت په تېرېدو سره لویېږي او درد زیاتوي. کله چې دا دانې پخې شي، یو سوراخ رامنځته کوي چې له هغې څخه سپین چرک بهر راځي. د چرک له وتلو وروسته، درد کمېږي او زخم ورو ورو ښه کېږي. که چیرې څو دانې یو ځای شي، دا حالت ته «کربونکل» ویل کېږي. لوی ښنځې کولی شي ابسه جوړ کړي، چې دا د پوستکي لاندې د چرک زیاتې راټولېدو ته ویل کېږي. همدارنګه، دا انتان کولی شي د پوستکي شاوخوا سیمو ته خپور شي، چې دا حالت ته «سیلولیت» ویل کېږي، او دا کولی شي تب او عمومي ناراحتي رامنځته کړي.
ولې ښنځې رامنځته کېږي؟
ډېری هغه کسان چې ښنځې لري، فزیکي لحاظه روغ رمټ وي او ښه شخصي نظافت لري. خو دوی د «استافیلوکوکوس اوریوس» باکتریا د پوستکي پر سطحه لري (د استافیلوکوکوس ناقلین). دا باکتریا معمولاً د پزې دننه، بغلونو، د پښو ترمنځ او د کوناټونو ترمنځ موندل کېږي. کوچني خارښتونه یا د پوستکي خراشونه کولی شي دا باکتریا د ویښتو فولیکول ته ورسوي او ښنځې رامنځته کړي. دا حالت معمولاً شاوخوا ۱۰ ورځې دوام کوي. که څه هم ډېری کسان چې ښنځې لري نور روغ رمټ وي، خو کله ناکله دا حالت د معافیت سیستم کمزورتیا، شکر، سګرټ څکولو یا د اوسپنې کمښت سره تړاو لري.
د ښنځې درملنه څه ده؟
د ښنځې درملنه د هغې شدت پورې اړه لري. ستاسو ډاکټر کولی شي تاسو ته ځانګړي طبي مشورې او درملنه درکړي، چې ځینې یې دا دي:
۱. د انټيسپیټیک یا انټيباکتریال صابون کارول د ورځني غسل لپاره د یوې اونۍ لپاره، او بیا دوه ځله په اونۍ کې د څو اونیو لپاره.
۲. د لاسونو لپاره د انټيسپیټیک موادو منظم کارول ترڅو د بیا انتان مخه ونیول شي.
۳. د انټيبیوتیک کریم یا جیل کارول د پزې دننه.
۴. د ۷۰٪ ایزوپروپیل الکول کارول د پوستکي پاکولو لپاره، او بیا د وازیلین کارول د پوستکي د وچوالي مخنیوي لپاره.
۵. د پوویدون یا کلورېګزیدین کریم کارول د ښنځې پر ځای، او د ګاز پټۍ سره پوښل.
۶. د خوراکي انټيبیوتیک درمل لکه فلوکلوکساسیلین کارول، کله ناکله د څو اونیو لپاره.
۷. د کورنۍ نور غړي چې ښنځې لري باید د پوستکي پاکوالي رژیم تعقیب کړي.
۸. که چیرې استافیلوکوکوس اوریوس موجود وي، ډاکټر کولی شي د پزې دننه د انټيبیوتیک کریم کارول توصیه کړي.
۹. که چیرې ښنځې له منځه ولاړ نه شي، باید د میتیسیلین مقاوم استافیلوکوکوس لپاره د پوستکي نمونه اخیستل شي.
۱۰. کله ناکله، ډاکټر کولی شي ځانګړي انټيبیوتیک درمل لکه فوسیدیک اسید، کلېندامایسین، ریفامپیسین یا سفالوسپورین تجویز کړي.
د ښنځې د مخنیوي لپاره عمومي اقدامات:
۱. د عمومي روغتیا په اړه له خپل ډاکټر سره مشوره وکړئ.
۲. که چیرې اضافه وزن لرئ، هڅه وکړئ وزن مو کم کړئ. منظم ورزش وکړئ.
۳. یو متوازن او سالم رژیم تعقیب کړئ چې غوښه، میوې او سبزيجات پکې شامل وي.
۴. د سګرټ څکولو څخه ډډه وکړئ.
۵. خپل ټول بدن هره ورځ د صابون یا پاکوونکي لوست او اوبو سره ومینځئ. لاسونه مو څو ځله په ورځ کې ومینځئ یا د لاسونو د انټيسپیټیک موادو وکاروی.
۶. شخصي توکي لکه تولیه یا کالي له نورو سره شریک نه کړئ.
۷. پاک دستمال وکاروئ او پزه مه خراوه.
۸. خپل کالي او د شپې کالي منظم بدل کړئ.
۹. هغه فعالیتونه چې د خولې او د کالیو د رګیدو سبب کېږي، لکه ورزش او منډه، په پام کې ونیسئ.
۱۰. که د اوسپنې کمښت لرئ، د اوسپنې ګولۍ اخیستل کولی شي د انتان کمولو کې مرسته وکړي.
۱۱. هره ورځ ۱۰۰۰ میلی ګرامه ویټامین C اخیستل د نوتروفیل کمښت د ښه والي لپاره مرسته کوي.